Primeur in Nederland: emissiearm bouwen met metro-energie in Hoek van Holland

In een uniek pilotproject wordt de herinrichting van het voormalig Vafamilterrein in Hoek van Holland voor een gedeelte emissiearm uitgevoerd, dankzij een innovatieve samenwerking tussen de RET, de gemeente Rotterdam en het Zuid-Hollands Landschap. Voor het eerst in Nederland wordt bouwmaterieel opgeladen met elektriciteit afkomstig van de bovenleiding van het metronetwerk van de RET. Dit biedt niet alleen een oplossing voor netcongestie, maar draagt ook bij aan de reductie van stikstofuitstoot in een kwetsbaar natuurgebied.

Bouwplaats met minder uitstoot: een primeur in Nederland

Bij de herinrichting van het 3 hectare grote terrein, dat wordt omgevormd tot natuurgebied, wordt gebruikgemaakt van een elektrische graafmachine. In plaats van diesel of benzine wordt deze machine opgeladen via een speciaal oplaadpunt dat verbonden is met de bovenleiding van de metro.

“De RET is de eerste ov-partij in Nederland, en mogelijk zelfs in Europa, die een vergunning heeft gekregen om stroom te leveren aan derden”, vertelt RET-directeur Linda Boot. “Omdat onze voertuigen – zoals trams en metro’s – niet altijd alle beschikbare stroom verbruiken, is er vaak capaciteit over. In feite is ons bovenleidingnetwerk het langste verlengsnoer van Rotterdam. Dit biedt enorme mogelijkheden om bij te dragen aan het verminderen van netcongestie en tegelijkertijd emissieloos werken te faciliteren.”

Deze aanpak betekent dat het bouwproces voor een gedeelte zonder uitstoot van schadelijke stoffen verloopt. Dit is niet alleen een belangrijke stap in de verduurzaming van de bouwsector, maar ook een oplossing voor netcongestie.

Stikstofreductie is essentieel voor het behoud en de versterking van natuur, vooral in kwetsbare Natura 2000-gebieden. Voor het Zuid-Hollands Landschap is dit de eerste ervaring met emissieloos werken in een natuurgebied. Directeur Jos Bisschops ziet het project als een waardevolle eerste stap. Het project laat zien hoe natuurbeheer, innovatie en duurzaamheid hand in hand gaan. Door emissieloos materieel te gebruiken en alternatieve energiebronnen zoals stroom van het metronetwerk te benutten, is duurzame ontwikkeling mogelijk, zelfs in de meest kwetsbare gebieden.

Het Zuid-Hollands Landschap is niet alleen betrokken als eigenaar van het terrein, maar ook als opdrachtgever en toekomstig beheerder. De samenwerking tussen de verschillende partijen verliep uitstekend, zegt Bisschops: “In dit soort projecten leren we gezamenlijk hoe we door anders te werken – zoals rekening houden met het opladen van werktuigen – toch goede resultaten kunnen halen.”

Melanie Oey van Het Zuid-Hollands Landschap kijkt tevreden terug op de realisatie van het project. "We zijn heel blij dat het RET-spoor hier langs loopt. Dit biedt nu kleinschalige mogelijkheden, maar kan in de toekomst uitgroeien tot een duurzaam en innovatief model voor emissiearm werken in natuurgebieden." Ze benadrukt de bijzondere prestatie die is geleverd: "Het is bijzonder dat we dit hier konden realiseren—een belangrijke eerste stap in een grotere transitie."

Meetbare impact: reductie van stikstofuitstoot

Het gebruik van emissieloos materieel heeft direct effect op de stikstofuitstoot. Een traditionele graafmachine stoot gemiddeld 34 gram NOx per uur uit. Verwacht wordt dat de stikstofreductie bij dit project ongeveer 14 kg zal bedragen. Hoewel dit een schatting is – afhankelijk van de duur en intensiteit van het werk – betekent het hoe dan ook een significante verbetering ten opzichte van fossiele brandstofgebruik.

Deze reductie is van groot belang, vooral in een gebied dat grenst aan Natura 2000-gebieden. Stikstofuitstoot vormt een ernstige bedreiging voor voedselarme duingebieden, waar een overmaat aan stikstof zorgt voor dominantie van planten zoals bramen, brandnetels en gras. Dit verdringt kwetsbare flora en fauna en leidt tot een afname van biodiversiteit.

Blauwdruk voor de toekomst

Het project in Hoek van Holland biedt waardevolle inzichten voor toekomstige duurzame bouwinitiatieven. De gemeente en de RET zien mogelijkheden om de techniek op andere locaties toe te passen. De techniek om stroom van het tram- of metronetwerk te benutten is namelijk een innovatie die op veel locaties met nabijgelegen tram- of metroverbindingen toegepast kan worden. Het Rotterdamse project fungeert volgens de RET als blauwdruk voor toekomstige initiatieven, voor emissieloos werken, maar ook voor manieren om slimmer met stroom om te gaan en slimmer samen te werken.

Oplossing voor netcongestie in andere regio’s

Door de groeiende vraag naar elektriciteit en het beperkte vermogen van het bestaande stroomnet, lopen steeds meer bouw- en infrastructuurprojecten tegen de grenzen van netcongestie aan. De aanpak in Hoek van Holland kan dienen als voorbeeld voor andere regio’s die met dezelfde uitdagingen kampen. Het RET-model kan ook in andere regio’s met tram- of metroverbindingen worden toegepast. Hierdoor wordt het mogelijk om duurzame mobiliteits- en bouwinitiatieven te ondersteunen, zonder afhankelijk te zijn van het reguliere stroomnet.

Met dit project zet Rotterdam een belangrijke stap richting emissieloos bouwen en werken. Het laat zien dat duurzame innovatie, natuurbeheer en slim energiemanagement hand in hand kunnen gaan. Dankzij de samenwerking tussen de RET, de gemeente Rotterdam en het Zuid-Hollands Landschap is een innovatieve oplossing gevonden die zowel de natuur beschermt als de bouwsector verduurzaamt.