Coördinator netcongestie neemt Investeringsagenda Energie in het OV in ontvangst

Met een korte ceremonie in het oude stationsgebouw van Delft heeft Stephan Brandligt op woensdag 3 april ’24 de ‘Investeringsagenda Energie in het OV op hoofdlijnen’ in ontvangst genomen. Brandligt is nationaal coördinator netcongestie laagspanningsnetten. Zijn doel is om met slimme en op korte termijn uitvoerbare maatregelen de netcongestie-problematiek op het elektriciteitsnet voor huishoudens en bedrijven beheersbaar te houden. Om op zijn minst te voorkomen dat deze problematiek uitmondt in een regelrechte netcongestie-crisis met grootschalige black-outs tot gevolg.

De missie van de coördinator netcongestie

De aanzienlijke overcapaciteit op het elektriciteitsnet van het openbaar vervoer benutten om de netcongestie te helpen oplossen, is een maatregel die hoog staat op het verlanglijstje van de coördinator netcongestie. Concrete procesvoorstellen voor het uitwerken van deze voor de hand liggende oplossingsrichting zijn te vinden in zijn Actieagenda Netcongestie Laagspanningsnetten, die klimaatminister Rob Jetten eind januari ’24 toestuurde aan de Tweede Kamer.

De urgentie van maatregelen

In eerste instantie leek het er op dat het een zaak van lange adem zou zijn om de meerwaarde van dubbel gebruik van het elektriciteitsnet van het openbaar vervoer inzichtelijk te maken. Bij het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat is het bestaan van dit elektriciteitsnet niet eens in beeld. En het Ministerie van Infrastructuur verwijst voor iedere vraag over deze oplossingsrichting naar uitvoerend railbeheerder ProRail. Waar ProRail op haar beurt aangeeft simpelweg de taken uit te voeren die staan beschreven in de beheerconcessie. Daarin is geen hoofdstuk ‘innovatie’ of ‘inspelen op netcongestie’ opgenomen.

Een onderbelicht perspectief: het elektriciteitsnet van het OV

Tot zijn verrassing ontdekte Brandligt dat er in Nederland toch professioneel wordt nagedacht over het meervoudig gebruik van het elektriciteitsnet van het OV. Door de beweging ‘Energie in het OV’, om precies te zijn. Deze informele club bestaat uit maatschappelijke organisaties op het gebied van energie, alle openbaar vervoerbedrijven en relevante private partijen. Binnen deze brede beweging is onder meer een specialistisch Expertpanel Netbeheer in het leven geroepen. Hierin werken de systeemspecialisten netbeheer van de reguliere netbeheerders (via aanspreekpunt Enexis) nauw samen met de systeemspecialisten netbeheer van alle regionale OV-bedrijven in Nederland. De specialistische adviesbureaus op gebied van netbeheer zijn ook van de partij, net zoals deskundigen op vlak van systeembouw en energieopslag.

Oplossingen in zicht

In de afgelopen maanden heeft dit Expertpanel hard gewerkt om een eerste inzicht te bieden in de meerwaarde die meervoudig gebruik van het elektriciteitsnet van het OV kan bieden. Hierbij snijdt het mes aan twee kanten: enerzijds levert deze oplossing op zeer korte termijn een forse bijdrage aan de netcongestie in stedelijke gebieden. En anderzijds plukt de OV- sector hier ook de vruchten van: een gevolg van deze aanpak is dat de energievoorziening voor trein, metro, tram en bus voor de komende decennia in staat wordt gesteld de verwachte reizigersgroei van 40 procent op te vangen. Interessant is dat de benodigde investeringen voor deze oplossingen beperkt zijn. De specialisten hebben namelijk óók een kostenexercitie gedaan.

Het resultaat van samenwerken

Het Expertpanel Netbeheer heeft al deze inzichten gebundeld in de 'Investeringsagenda Energie in het OV op hoofdlijnen’. Het document dat niet de pretentie heeft om volledig te zijn, geen formele status heeft, en nadrukkelijk is bedoeld om te inspireren, valt te lezen op de titelpagina. Brandligt gaf bij het in ontvangst nemen van dit document aan heel verheugd te zijn dat hiermee het nadenken over ‘Energie in het OV’ definitief van de handrem is. Natuurlijk moet er nog veel werk verricht worden om van een inspirerende denkexercitie te komen tot een volledig Masterplan Energie in het OV. Met dit inspiratiedocument onder de arm gaat hij daarmee vanaf nu intensief lobbyen.

Op weg naar de eerste Energietop

De eerste gelegenheid om de meerwaarde te benadrukken is op vrijdag 31 mei 2024. Dan vindt de Bestuurlijke Top Energievoorziening Spoor plaats onder voorzitterschap van de Secretaris-Generaal van het Ministerie van Infrastructuur. Tijdens die Energietop komen alle bestuurlijke stakeholders bijeen om over de toekomst van de energievoorziening op het spoor te praten.

Een nieuw hoofdstuk

December vorig jaar moest ProRail CEO John Voppen nog zijn toevlucht nemen tot een radio- interview op BNR Nieuwsradio om via de ether op te roepen tot een Energietop. Vijf maanden later is die Energietop een feit, en ligt er een goed onderbouwd gespreksdocument Energie in het OV op tafel. Het lijkt erop dat de als conservatief bekend staande OV-sector het stof van zich af schudt, en zich klaarmaakt om een maatschappelijke bijdrage te leveren aan het voorkomen van een netcongestie-crisis.

Bron: Robert Galjaard