“Als we willen dat er iets gebeurt, moeten we beginnen.”

De uitdaging bij het oplossen van netcongestie ligt niet in een tekort aan elektriciteit, maar in het efficiënt krijgen van elektriciteit op de juiste plaats. Het elektriciteitsnet van OV-bedrijven kan daarbij een rol spelen, zegt Frans Deeleman, programmadirecteur van EnergieRijk Den Haag bij het Rijksvastgoedbedrijf. 

EnergieRijk Den Haag is een Haags samenwerkingsverband dat zich, samen met zijn partners, richt op het verduurzamen van een grote voorraad (semi-)publiek vastgoed in Den Haag. Omdat elektriciteit een belangrijk onderdeel uitmaakt van de toekomstige energiemix, kijkt EnergieRijk Den Haag nadrukkelijk naar oplossingen om de effecten van netcongestie te verminderen. Daarbij wordt onderzocht hoe efficiënter gebruik kan worden gemaakt van bestaande infrastructuren. EnergieRijk Den Haag benadert de energietransitie langs drie lijnen: energiebesparing, het benutten van lokale bronnen zoals zon en warmte/koude, en het inzetten van samenwerkingsverbanden om systeemoplossingen te ontwikkelen. 

Deeleman legt uit dat het succes van EnergieRijk Den Haag samenhangt met een flexibele en experimentele aanpak. In het programma worden kleine, haalbare pilots uitgevoerd om te leren wat werkt en wat niet. Wat werkt, wordt vervolgens opgeschaald. Een voorbeeld hiervan is de Stadsbatterij onder de Rijnstraat, bij het Centraal Station in Den Haag. Deze batterij helpt piekbelastingen af te vlakken, waardoor het elektriciteitsverbruik beter kan worden afgestemd op de vraag. 

Een recent rapport van de Boston Consulting Group becijferde dat de maatschappelijke en economische schade door netcongestie aanzienlijk kan zijn. Bij een grootschalige stroomuitval kunnen essentiële diensten zoals ziekenhuizen en hulpdiensten stilvallen. Daarom heeft de ACM een prioriteitsschema opgesteld, waarbij vitale gebruikers voor de samenleving pas als laatste worden afgeschakeld in het geval van netcongestie. 

Ook in Den Haag wordt netcongestie een steeds groter probleem, vertelt Deeleman. De lokale netbeheerder Stedin heeft aangekondigd dat de elektriciteitsinfrastructuur in delen van de stad tegen haar grenzen aanloopt. “Aanvragen voor nieuwe aansluitingen of uitbreiding van bestaande contracten kunnen niet worden gehonoreerd zolang de netverzwaring niet is gerealiseerd of andere oplossingen zijn gevonden.” Dit kan onbedoeld leiden tot het gebruik van minder duurzame alternatieven, zoals (diesel)aggregaten. 

In steden met tram- en trolleynetten zoals Den Haag, Rotterdam, Arnhem en Amsterdam bestaan naast de netwerken van de netbeheerders ook elektriciteitsinfrastructuren van de OV-bedrijven. Mogelijk kunnen deze infrastructuren veel slimmer worden ingezet. “Het probleem is op dit moment niet direct een tekort aan elektriciteit, maar eerder hoe we die elektriciteit op de juiste plaats krijgen,” stelt Deeleman. 

HTM is volgens Deeleman enthousiast over de mogelijkheden van samenwerking. Het plan is om samen met andere partners een intentieovereenkomst te sluiten, gericht op het vinden en beschikbaar stellen van zogenaamd ‘flexibel vermogen’. Hiermee kan mogelijk een deel van de congestieproblematiek worden opgelost. EnergieRijk Den Haag zelf brengt meer dan 35 gebouwen en complexen in, waaronder Paleis Noordeinde, ministeries en het Provinciehuis.

In totaal omvat de scope van EnergieRijk Den Haag gebouwen met een vloeroppervlakte van ongeveer 1,3 miljoen vierkante meter kantoorruimte. Dit staat gelijk aan een elektriciteitsverbruik vergelijkbaar met dat van zo’n 80.000 twee-persoonshuishoudens. Door de samenwerking met HTM kunnen mogelijk pieken uit het net van Stedin worden gehaald. 

Het doel van EnergieRijk Den Haag is om bij te dragen aan een slimmer, duurzamer en robuuster energiesysteem van de toekomst. Daarbij wordt ook gekeken naar verbindingen tussen verschillende netwerken. Kan het eigenlijk anders? 

“Als we willen dat er iets gebeurt, moeten we gewoon beginnen,” zegt Deeleman. “Door vragen te blijven stellen zoals: 'Waarom kan het niet anders? Wat vraagt dit van ons?' willen we inspirerende voorbeelden creëren die vervolgens op bredere schaal toepasbaar zijn.”